Śladami historii
Najstarsza szkoła
Pierwsza wzmianka o szkole parafialnej w Gostyniu pochodzi z roku 1337. Kształcili się w niej wyłącznie chłopcy, których uczono czytania, pisania i śpiewu kościelnego. Językiem wykładowym była łacina. Nauczycielem był wówczas Jan, który pełnił też funkcję pisarza miejskiego. Najlepsze lata gostyńskiej szkoły przypadają na wiek XVI. Miała ona wówczas wyższy poziom nauczania – według programu tzw. trivium, gdzie uczono gramatyki, retoryki i dialektyki. Absolwenci miejscowej szkoły z powodzeniem kontynuowali naukę w Akademii Krakowskiej i Akademii Lubrańskiego w Poznaniu. Dalszą edukację pobierali także na uniwersytetach zagranicznych, głównie w Wittenberdze i Królewcu.
Do końca lat pięćdziesiątych XVII wieku gostyńska szkoła prosperowała dobrze. Później nastąpił jej upadek spowodowany także znacznym spadkiem liczebności miasta. Miejscowa szkoła stała się ponownie placówką parafialną. Pod rokiem 1726 zanotowano: „Budynek zrujnowany i wymaga szybkiej naprawy”. Pod koniec lat trzydziestych XVIII wieku zaznaczył się pewien postęp w stanie miejscowej oświaty. W roku 1738 kierownikiem gostyńskiej szkoły był Jakub Kostrzewski, wychowanek Kolegium Jezuickiego we Wschowie. Mieszczanie oraz duchowieństwo postanowili przywrócić dawny blask szkole, podnosząc poziom nauczania.
Szkolnictwo elementarne w Gostyniu w pierwszych dziesięcioleciach XIX stulecia przeżywało znaczny rozwój. Wpłynęło na to między innymi wprowadzenie w Poznańskiem 14 maja 1825 roku obowiązku szkolnego. Określał on jednak konieczność pobierania nauki, a nie obowiązek uczęszczania do szkoły.
W 1872 roku gostyńska szkoła stała się placówką wieloklasową. Dzieliła się na trzy stopnie – niższy, średni i wyższy. Gradacją był wiek dziecka i stan jego wiedzy. Obowiązek uczęszczania do szkoły wynosił 8 lat. Wprowadzono nowy program nauczania uwzględniający szczególnie naukę języka niemieckiego, religii oraz rachunków z geometrią. Mniejszą uwagę zwracano odtąd na elementy geografii, przyrody i historii. Szkoła miała wychowywać w duchu lojalności wobec władz pruskich. Język polski usunięto ze szkoły, traktowano go wyłącznie jako pomocniczy. Tylko lekcje religii mogły odbywać się po polsku.
Uroczyste otwarcie nowego gmachu szkolnego odbyło się 26 października 1881 roku. Budynek mieścił 6 klas lekcyjnych oraz mieszkanie dla nauczyciela (3 pokoje i kuchnia), dla woźnego i jedno pomieszczenie dla kolejnego nauczyciela. Szybko jednak i ta szkoła stała się zbyt mała. Już w 1886 roku mieszkanie nauczyciela przebudowano na dwie kolejne izby lekcyjne. W 1883 roku kierownikiem szkoły został Franciszek Nagler, a grono pedagogiczne liczyło 6 nauczycieli. Pierwszą kobietą wykonującą ten zawód w Gostyniu była Klara Tiesch.
W latach 1902-1906 przez gostyńską szkołę przelała się fala strajków uczniowskich, wywołanych zakazem nauczania religii w języku polskim. W latach 1926-1939 kierownikiem szkoły był Szczepan Kaczmarek, poseł na Sejm Ustawodawczy, rozstrzelany przez Niemców w 1939 roku na miejscowym Rynku. Od roku szkolnego 1999/2000 mieści się tutaj Gimnazjum nr 1.
The oldest school
The first reference to a parish school in Gostyń dates back to 1337. The school educated only boys, who were taught reading, writing and church singing. The language of classes was Latin. The teacher was a John, who also worked as a town scribe.
The best period for the school in Gostyń was the 16th century. At that time the school run a higher level of instruction – according to the so called “trivium” curriculum, i.e. grammar, rhetoric and dialectics. The graduates of the local school could successfully continue education at the Academy of Cracow and the Lubrański Academy in Poznań. Some also studied at universities abroad, mainly in Wittenberg and Królewiec (Königsberg).
The period of prosperity lasted till the end of 50s of the 17th century. Then the school started to decline due to the considerable fall in the number of citizens. The local school was again a parish institution. In 1726 it was recorded that “the building is demolished and requires prompt redecoration”.
At the end of the 30s of the 18th century some improvement in the condition of local education took place. In 1738 the manager of the Gostyń school was Jakub Kostrzewski, a graduate of the Jesuit College in Wschowa. The citizens and the clergymen resolved to bring back past splendor to the school by improving the level of teaching.
Elementary education in Gostyń in the first decades of the 19th century experienced a time of development. It resulted, among other things, from introducing compulsory education on 14 May 1825. However, it imposed the obligation to be taught, not to go to school.
In 1872 the school in Gostyń became a multi-class institution. It was divided into three levels: a lower, an intermediate and a higher one. The gradation depended on the age of a child and his or her state of knowledge. The duration of school instruction was 8 years. A new curriculum was implemented, which put emphasis on learning German, religion and calculus with geometry. Less attention was paid to geography, science and history since then. The school was supposed to educate in the spirit of loyalty towards Prussian authorities. The Polish language was removed and treated as a secondary one, and only religion could be taught in Polish.
A formal opening of a new school building took place on 26 October 1881. The school had 6 classrooms and a flat for a teacher (3 rooms and a kitchen), for a caretaker and a room for another teacher. Soon, however, even this building turned out to be too small. In 1886 the teacher’s flat was turned into additional two classrooms. In 1883 the manager of the school became Franciszek Nagler, and the teaching staff consisted of 6 teachers. The first female teacher was Klara Tiesch. Between 1902 and 1906 there was a wave of student strikes, caused by prohibition to teach religion in Polish.
Between 1926 and 1939 the school manager was Szczepan Kaczmarek, a member of the Polish Legislative Sejm (lower chamber of Polish Parliament), shot by the Germans in 1939 on the local Market Square. Since the school year 1999/2000 The Lower Secondary School No. 1 has been operating there.